Kennisbank voor het notariaat
Wetstoelichting

Maatstaf van heffing (art. 9 WBR)

1 Inleiding 1.1 Waarde in het economische verkeer 1.2 Tegenprestatie 1.3 Lasten 1.4 Bijbetaling 1.5 Voorwaardelijke prijsaanpassing (nabetaling) 1.6 Tegenprestatie bij veiling 1.7 Niet tot de tegenprestatie behorende kosten of verplichtingen 1.8 Gezamenlijke taxatie belastingplichtige en Belastingdienst 2 Invloed aftrekbare omzetbelasting op maatstaf van heffing 3 Overdracht woning onder voorbehoud van vruchtgebruik 3.1 Metterwoonclausule 4 Overdracht onroerende zaak onder voorbehoud van huur of pacht 5 Verplichtingen uit huur en pacht 6 Wijziging beperkt recht (art. 9 lid 2 WBR) 7 Verkrijging economische eigendom gevolgd door juridische eigendom en vice versa (art. 9 lid 4 WBR) 8 Terugoverdracht economische eigendom of juridisch eigendom 9 Toepassing art. 9 lid 4 WBR naar analogie 9.1 Toepassing art. 9 lid 4 WBR naar analogie als over eerste verkrijging o.g.v. een goedkeuring betreffende samenloop van omzet- en overdrachtsbelasting geen overdrachtsbelasting was verschuldigd 9.2 Toepassing art. 9 lid 4 WBR naar analogie als over eerste verkrijging omzetbelasting was verschuldigd die wél in aftrek is gebracht, en o.g.v. art. 15 lid 6 en 7 WBR voor de overdrachtsbelasting de vrijstelling van art. 15.1.a WBR is toegepast 10 Goedkeuring onbelast blijven waardestijging bij btw-levering tussen moment van verkrijging econoom en latere verkrijging juridische eigendom (of andersom) 11 Verkrijging na een vorige verkrijging van dezelfde goederen door een ander (art. 13 WBR) 12 Omzetting lidmaatschapsrechten coöperatieve flatvereniging in appartementsrechten 13 Voorwaarde goedkeurend beleid 14 Het verkoopregulerend beding (art. 9 lid 5 WBR) 14.1 Verkoop onder voorwaarden    14.2 Overdrachtsbelasting 14.3 Omzetbelasting 14.4 Transactiebenadering 15 Antimisbruikbepaling startersvrijstelling (art. 9 lid 7 WBR) 15.1 Toepasselijk tarief over waardevermeerdering 15.2 Aansprakelijkheid notaris
Bijgewerkt tot 05-09-2024 Auteur De redactie

1 InleidingOverdrachtsbelasting wordt geheven over de waarde van de onroerende zaak. De waarde is volgens art. 9 WBR tenminste gelijk aan die van de tegenprestatie. Onder tegenprestatie moet worden verstaan hetgeen bij de aan de overdracht ten grondslag liggende obligatoire overeenkomst door de verkoper als vergoeding voor die overdracht van de koper is bedongen (HR 18 maart 1992, ECLI:NL:HR:1992:ZC4931, brondocument niet beschikbaar).Met waarde wordt bedoeld de waarde in het economische verkee…

Verder lezen?

Om dit document te kunnen bekijken, moet u ingelogd zijn.


Inloggen via Legal Intelligence

Geen inloggegevens?

Heeft u nog geen inloggegevens, dan kunt u een abonnement afsluiten.

Bent u werkzaam op het notariële en/of fiscale werkterrein en wilt u het gebruik van Via Juridica ervaren?
Vraag een gratis proefabonnement aan en probeer Via Juridica één maand uit!

Voor (voltijd)studenten is een gratis studentenabonnement beschikbaar.


Gebruikers van Via Juridica

Bekijk alle

Wet- en regelgeving


Artikel 9

  • 1

    De belasting wordt berekend over de waarde van de onroerende zaak of het recht waaraan deze is onderworpen, waarop de verkrijging betrekking heeft. De waarde is ten minste gelijk aan die van de tegenprestatie.

  • 2

    Indien van een beperkt recht afstand wordt gedaan tegen verkrijging van een nieuw beperkt recht, wordt de belasting berekend over het verschil in waarde tussen de beperkte rechten. Wordt uitsluitend de schuldplichtigheid gewijzigd, dan wordt bedoeld verschil op nihil gesteld.

  • 3

    Bij verkrijging van een met grondrente bezwaarde zaak, wordt de belasting berekend over de waarde van die zaak zonder aftrek van de grondrente.

  • 4

    Ingeval een verkrijging als bedoeld in artikel 2, tweede lid, wordt gevolgd door een verkrijging als bedoeld in artikel 2, eerste lid, of andersom, door dezelfde persoon of door zijn rechtsopvolger krachtens huwelijksvermogensrecht of erfrecht, wordt de waarde verminderd met het bedrag waarover ter zake van de eerste verkrijging was verschuldigd hetzij overdrachtsbelasting welke niet in mindering heeft gestrekt van schenk- of erfbelasting, hetzij omzetbelasting welke op grond van artikel 15 van de Wet op de omzetbelasting 1968 in het geheel niet in aftrek kon worden gebracht.

  • 5

    Indien voor een goed als bedoeld in artikel 2 een verkoopregulerend beding geldt dat rechtstreeks of middellijk jegens de verkrijger is gemaakt door een publiekrechtelijk lichaam of een toegelaten instelling als bedoeld in artikel 19, eerste lid, van de Woningwet, is de waarde gelijk aan die van de tegenprestatie en worden voor de bepaling van de tegenprestatie de uit het beding voortvloeiende lasten buiten aanmerking gelaten.

  • 6

    Indien op grond van artikel 15, vierde lid, de vrijstelling niet van toepassing is, wordt de waarde ten minste gesteld op de kostprijs van de onroerende zaak of van de zaak waarop het recht of de dienst betrekking heeft, met inbegrip van de omzetbelasting, zoals die zou ontstaan bij de voortbrenging door een onafhankelijke derde op het tijdstip van de verkrijging.

  • 7

    In geval een verkrijging van een woning of rechten waaraan deze is onderworpen op of na 1 april 2021, waarbij de vrijstelling, bedoeld in artikel 15, eerste lid, onderdeel p, is toegepast, binnen twaalf maanden wordt gevolgd door een of meer andere verkrijgingen die betrekking hebben op de woning of rechten waaraan deze is onderworpen of een aanhorigheid bij die woning, door dezelfde persoon, en de som van de waarde van al deze verkrijgingen het bedrag, genoemd in artikel 15, eerste lid, onderdeel p, onder 4, overschrijdt, wordt de waarde van de verkrijging waarbij dit bedrag wordt overschreden vermeerderd met het bedrag waarover ter zake van de eerdere verkrijging de vrijstelling van artikel 15, eerste lid, onderdeel p, is toegepast.


Kennisdossiers

Titel Categorie
Titel Appartementsrechten Categorie Registergoederenrecht
Titel Economische eigendomsoverdracht Categorie Registergoederenrecht
Titel Pacht Categorie Registergoederenrecht
Titel Kennisgroepstandpunten Overdrachtsbelasting Categorie Belastingrecht
Titel Maatstaf van heffing Categorie Belastingrecht

Rechtspraak

Titel Instantie Datum Nummer
Geen beroep op verlaagde tarief WBR, omdat de woning in kwestie nooit zelf is bewoond Instantie Rechtbank Zeeland-West-Brabant Datum 20-07-2023 Nummer ECLI:NL:RBZWB:2023:5106
Heffingsmaatstaf overdrachtsbelasting niet gelijk aan koopprijs aandelen wanneer verkoopregulerend beding is overeengekomen Instantie Hoge Raad Datum 21-04-2023 Nummer ECLI:NL:HR:2023:650
Wijziging in opstal- en erfpachtrechten belast met overdrachtsbelasting Instantie Rechtbank Noord-Holland Datum 02-12-2022 Nummer ECLI:NL:RBNHO:2022:12172
Heffingsgrondslag bij verkrijging van eeuwigdurend erfpachtrecht is gelijk aan afkoopsom Instantie Hoge Raad Datum 18-11-2022 Nummer ECLI:NL:HR:2022:1683
Maatstaf van heffing overdrachtsbelasting is niet aankoopsom maar hogere getaxeerde waarde economisch verkeer Instantie Rechtbank Gelderland Datum 21-02-2022 Nummer ECLI:NL:RBGEL:2022:892
Terugverkrijging economisch eigendom leidt niet tot vermindering maatstaf van heffing overdrachtsbelasting Instantie Hoge Raad Datum 19-03-2021 Nummer ECLI:NL:HR:2021:408
Met kwantumkorting bepaalde koopprijs vormt niet de heffingsmaatstaf voor de overdrachtsbelasting Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 19-01-2021 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2021:483
Geen vermindering grondslag voor overdrachtsbelasting bij terugverkrijging economische eigendom van kantoorpand Instantie Hoge Raad Datum 18-09-2020 Nummer ECLI:NL:HR:2020:1440
Rechtbank stelt in goede justitie deelprijzen vast van de overdracht van voormalige melkveehouderij Instantie Rechtbank Noord-Nederland Datum 05-02-2019 Nummer ECLI:NL:RBNNE:2019:335
Vergoeding voor het uitstellen van de levering is onderdeel van de tegenprestatie en dus belast met overdrachtsbelasting Instantie Hoge Raad Datum 07-12-2018 Nummer ECLI:NL:HR:2018:2276
Goedkeuring bij doorverkoop van woning in aanbouw buiten zesmaandstermijn; vermindering heffingsmaatstaf met alle bouwtermijnen exclusief btw Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 24-01-2017 Nummer ECLI:NL:GHARL:2017:464
Inspecteur bewijst dat koopsomsplitsing niet in overeenstemming was met de werkelijkheid Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 04-10-2016 Nummer ECLI:NL:GHARL:2016:7986
Referentieobjecten voor haven onvoldoende vergelijkbaar, naheffingsaanslag vernietigd Instantie Hoge Raad Datum 18-12-2015 Nummer ECLI:NL:HR:2015:3591
In aangifte overdrachtsbelasting gaat koper ten onrechte uit van koopprijs bij aankoop bosgrond Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 15-12-2015 Nummer ECLI:NL:GHARL:2015:9635
Heffing overdrachtsbelasting over waarde mogelijke nabetaling Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 20-03-2015 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2015:979
Vergoeding om woning voor overdracht in gebruik te nemen, wordt niet in aanmerking genomen bij bepaling WOZ-waarde Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 03-03-2015 Nummer ECLI:NL:GHARL:2015:1572
Extra betaling vormt compensatie voor gemist rendement en behoort tot tegenprestatie Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 26-06-2014 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2014:1939
Naheffingsaanslag overdrachtsbelasting wegens hogere waarde in het economische verkeer Instantie Hoge Raad Datum 28-03-2014 Nummer ECLI:NL:HR:2014:726
Heffingsgrondslag overdrachtsbelasting bij voorbehouden rechten van gebruik en bewoning als verkrijger beroep doet op vrijstelling voor aangebrachte zaken Instantie Hoge Raad Datum 10-01-2014 Nummer ECLI:NL:HR:2014:5
Heffingsmaatstaf WBR voor grond waarop naar verwachting mag worden gebouwd Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 16-09-2011 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2011:BU6735
Maatstaf van heffing bij overdracht econoom onder voorbehoud stille reserves: WEV Instantie Hoge Raad Datum 09-10-2009 Nummer ECLI:NL:HR:2009:BG9044
Inbreng onroerende zaak in maatschap: aandeel in boekwaarde 50%, in stille reserves 1% Instantie Rechtbank Arnhem Datum 25-09-2006 Nummer ECLI:NL:RBARN:2006:AY9633
Inspecteur slaagt in bewijslast over waarde van woning in geschil omtrent koopsomsplitsing Instantie Gerechtshof Leeuwarden Datum 11-08-2006 Nummer ECLI:NL:GHLEE:2006:AY6282
Bij verkrijging juridisch eigendom opstalrecht, geen vermindering waarde economisch eigendom voor maatstaf van heffing Instantie Hoge Raad Datum 02-06-2006 Nummer ECLI:NL:HR:2006:AT7227
Veilingkosten voor rekening van koper: heffingsmaatstaf overdrachtsbelasting Instantie Hoge Raad Datum 13-01-2006 Nummer ECLI:NL:HR:2006:AU9512
Bij de waardebepaling in de overdrachtsbelasting dient geen rekening te worden gehouden met waardedrukkende of -verhogende effecten op de zakelijke tussen onafhankelijke partijen overeengekomen koopsom Instantie Gerechtshof Leeuwarden Datum 01-08-2001 Nummer ECLI:NL:GHLEE:2001:AB3157
De forfaitaire berekeningswijze van de SW geldt niet voor waarde onroerende zaak ex art. 9 WBR Instantie Hoge Raad Datum 27-09-2000 Nummer ECLI:NL:HR:2000:AA7252
Bij bepaling maatstaf van heffing moet rekening worden gehouden met mogelijkheid van verlenen bouwvergunning Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 13-08-1998 Nummer 97/3761
Inspecteur volgt koopsomsplitsing niet en dient daarvoor bewijs te leveren Instantie Hoge Raad Datum 03-01-1996 Nummer ECLI:NL:HR:1996:AA1902

Beleidsbesluiten

Titel Instantie Datum Nummer Samenvatting
Instantie Ministerie van Financiën Datum 09-01-2023 Nummer 2023-1 Samenvatting In het besluit van 22 februari 2017 (nr. 2017-36415) is een goedkeuring opgenomen dat de maatstaf van heffing naar beneden…
Instantie Ministerie van Financiën Datum 15-12-2022 Nummer 2022-26653 Samenvatting Dit besluit wijzigt het besluit van 11 september 2014, Omzetbelasting en overdrachtsbelasting. Verkoop onder voorwaarde…
Instantie Ministerie van Financiën Datum 17-12-2021 Nummer 2021-0000228261 Samenvatting In dit besluit zijn een aantal wijzigingen opgenomen van enkele uitvoeringsbesluiten. De wijzigingen vloeien onder andere vo…
Instantie Ministerie van Financiën Datum 22-02-2017 Nummer 2017-36415 Samenvatting De Staatssecretaris van Financiën heeft op 22 februari 2017 een nieuw besluit vastgesteld over de maatstaf van heffing…
Instantie Ministerie van Financiën Datum 11-09-2014 Nummer BLKB2014/112M Samenvatting Bij verkoop onder voorwaarden (VOV) verkopen ondernemers nieuwbouw woningen met korting op de marktwaarde. Woningcorporaties…
Titel Instantie Datum Nummer Samenvatting
Instantie Ministerie van Financiën Datum 31-10-2012 Nummer BLKB2012/1752M Samenvatting De goedkeuring in onderdeel 2.2.3 (Gebruik onroerende zaak als bedrijfsmiddel vooruitlopend op de verkoop) van dit besluit…
Instantie Ministerie van Financiën Datum 17-01-2012 Nummer BLKB 2011/1338M Samenvatting
Instantie Ministerie van Financiën Datum 14-09-2010 Nummer DGB2010/1124M Samenvatting
Instantie Ministerie van Financiën Datum 14-03-2007 Nummer CPP2006/1574M Samenvatting
Instantie Ministerie van Financiën Datum 19-02-2007 Nummer CPP2006/878M Samenvatting
Instantie Ministerie van Financiën Datum 18-07-1991 Nummer VB1991/1044 Samenvatting Goedgekeurd wordt onder meer dat met de mogelijkheid van tussentijdse herziening van canon door middel van een schatting gee…

Literatuur

Titel Auteur(s) Bron
Titel Oude Kennisgroepstandpunten overdrachtsbelasting Auteur(s) A. Rozendal Bron FBN 2024/16
Titel Een vriendelijke doch onpraktische tegemoetkoming voor sleutelverklaringen en andere economische eigendomsverkrijgingen Auteur(s) R.D. de Jong, D. van Laren Bron FBN 2023/34
Titel Opstalrecht – Eigendom – Roerend/Onroerend – Natrekking – Overdrachtsbelasting Auteur(s) J.C. van Straaten Bron WPNR 2023/7403
Titel Verkoopregulerende bedingen bij de verkrijging van aandelen Auteur(s) M. Albers Bron FBN 2023/5
Titel Artikel 9 WBR. Wat is de verhouding tussen 'zakelijk' en 'de waarde in het economische verkeer' en wat is de rol van de notaris? Auteur(s) H.K. Nijkamp Bron WPNR 2021/7330
Titel Voor de overdrachtsbelasting is het geheel tenminste gelijk aan de som der delen Auteur(s) M.D.C. Gomes Vale Viga Bron FBN 2019/25
Titel Nieuw btw- en overdrachtsbelastingbeleid van de staatssecretaris van Financiën (deel I) Auteur(s) M.D.C. Gomes Vale Viga Bron FBN 2017/24
Titel Nieuw btw- en overdrachtsbelastingbeleid van de staatssecretaris van Financiën (deel II) Auteur(s) M.D.C. Gomes Vale Viga Bron FBN 2017/28
Inhoudsopgave
1 Inleiding 1.1 Waarde in het economische verkeer 1.2 Tegenprestatie 1.3 Lasten 1.4 Bijbetaling 1.5 Voorwaardelijke prijsaanpassing (nabetaling) 1.6 Tegenprestatie bij veiling 1.7 Niet tot de tegenprestatie behorende kosten of verplichtingen 1.8 Gezamenlijke taxatie belastingplichtige en Belastingdienst 2 Invloed aftrekbare omzetbelasting op maatstaf van heffing 3 Overdracht woning onder voorbehoud van vruchtgebruik 3.1 Metterwoonclausule 4 Overdracht onroerende zaak onder voorbehoud van huur of pacht 5 Verplichtingen uit huur en pacht 6 Wijziging beperkt recht (art. 9 lid 2 WBR) 7 Verkrijging economische eigendom gevolgd door juridische eigendom en vice versa (art. 9 lid 4 WBR) 8 Terugoverdracht economische eigendom of juridisch eigendom 9 Toepassing art. 9 lid 4 WBR naar analogie 9.1 Toepassing art. 9 lid 4 WBR naar analogie als over eerste verkrijging o.g.v. een goedkeuring betreffende samenloop van omzet- en overdrachtsbelasting geen overdrachtsbelasting was verschuldigd 9.2 Toepassing art. 9 lid 4 WBR naar analogie als over eerste verkrijging omzetbelasting was verschuldigd die wél in aftrek is gebracht, en o.g.v. art. 15 lid 6 en 7 WBR voor de overdrachtsbelasting de vrijstelling van art. 15.1.a WBR is toegepast 10 Goedkeuring onbelast blijven waardestijging bij btw-levering tussen moment van verkrijging econoom en latere verkrijging juridische eigendom (of andersom) 11 Verkrijging na een vorige verkrijging van dezelfde goederen door een ander (art. 13 WBR) 12 Omzetting lidmaatschapsrechten coöperatieve flatvereniging in appartementsrechten 13 Voorwaarde goedkeurend beleid 14 Het verkoopregulerend beding (art. 9 lid 5 WBR) 14.1 Verkoop onder voorwaarden    14.2 Overdrachtsbelasting 14.3 Omzetbelasting 14.4 Transactiebenadering 15 Antimisbruikbepaling startersvrijstelling (art. 9 lid 7 WBR) 15.1 Toepasselijk tarief over waardevermeerdering 15.2 Aansprakelijkheid notaris
Overzicht
Wetstructuur
Fiscaal

Tarief erf- en schenkbelasting (art. 24 SW) Erfbelasting bij partners (art. 25 SW) Schenkbelasting bij partners (art. 26 SW) Schenkbelasting afgezonderd particulier vermogen (art. 26a SW) Samenvoeging schenkingen binnen een jaar (art. 27 SW) Schenkingen aan kinderen binnen een jaar (art. 28 SW) Onzekerheid over verwantschap (art. 29 SW) Verwerping en afstand (art. 30 SW) Afstand door bezwaarde (art. 31 SW) Vrijstellingen erfbelasting (art. 32 SW) ANBI en erfbelasting (art. 32 lid 1 onder 3 SW) Omvang vrijstellingen erfbelasting (art. 32 lid 1 onder 4 SW) Verkrijging pensioenregeling en lijfrenten (art. 32 lid 1 onder 5 SW) SBBI en erfbelasting (art. 32 lid 1 onder 8 SW) Steunstichting SBBI en erfbelasting (art. 32 lid 1 onder 9 SW) Vrijstelling erfbelasting voor werknemer erflater (gevolgen testamentair loon, salaire differé en executeursloon) (art. 32 lid 1 onder 10 SW) Vrijstelling erfbelasting voor nog niet vorderbare termijnen van renten, uitkeringen, bezoldigingen en andere inkomsten (art. 32 lid 1 onder 11 SW) Pensioenimputatie (art. 32 lid 2 SW) Definitie lijfrenten (art. 32 lid 4 SW) Vrijstellingen schenkbelasting (art. 33 SW) ANBI en schenkbelasting (art. 33 onder 4 SW) Schenkvrijstelling ouder-kind (art. 33 onder 5 SW) Schenkvrijstelling overige verkrijgers (art. 33 onder 7 SW) Schenkvrijstelling voor onvermogenden (art. 33 onder 8 SW) Vrijstelling bij samenloop schenkbelasting met inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting (art. 33 onder 9 SW) Schenking aan een rechtspersoon ter bevordering van werknemersbelangen (art. 33 onder 11 SW) Voldoen aan natuurlijke verbintenis (art. 33 onder 12 SW) SBBI en schenkbelasting (art. 33 onder 13 SW) Steunstichting SBBI en schenkbelasting (art. 33 onder 14 SW) Definitie schenking ten behoeve van eigen woning (art. 33a SW) Samenloop verhoogde schenkvrijstellingen eigen woning (art. 82a SW)

Tarief overdrachtsbelasting (art. 14 WBR) Vrijstelling algemeen (art. 15 WBR) Vrijstelling btw-belaste levering (art. 15.1.a WBR) Vrijstelling bedrijfsoverdracht binnen familiesfeer (art. 15.1.b WBR) Vrijstelling publiekrechtelijke lichamen (art. 15.1.c WBR) Vrijstelling inbreng onderneming in personenvennootschap en omzetting in NV of BV (art. 15.1.e WBR) Vrijstelling verdeling of vereffening (art. 15.1.f WBR) Vrijstelling verdeling gemeenschap samenwoners (art. 15.1.g WBR) Vrijstelling bij fusie, splitsing en interne reorganisatie (art. 15.1.h WBR) Vrijstelling aangebrachte zaken (art. 15.1.i WBR) Vrijstelling voor verkrijging bestemd voor onderwijs (art. 15.1.k WBR) Vrijstelling ruilverkaveling (art. 15.1.l WBR) Vrijstelling bureau beheer landbouwgronden (art. 15.1.m WBR) Woningbouwlichamen (art. 15.1.n WBR) Vrijstelling stedelijke herstructurering (art. 15.1.o WBR) Verkrijging van lichaam ter bevordering van stedelijke herstructurering (art. 15.1.oa WBR) Startersvrijstelling (Art. 15.1.p WBR) Monumentenvrijstelling (vervallen) (art. 15.1.p WBR) Cultuurgrondvrijstelling (art. 15.1.q WBR) Vrijstelling bij herstel in oude toestand (art. 15.1.r WBR) Vrijstelling natuurgrond (art. 15.1.s WBR) Vrijstelling verkoopregulerend beding (Art. 15.1.t WBR) Vrijstelling Staatsbosbeheer (art. 15.1.u WBR) Vrijstelling uitoefenen wilsrecht (art. 15.1.x WBR) Vrijstelling bij verkrijging (kabel)netten (art. 15.1.y WBR) Tijdelijke vrijstelling inbreng van tbs-pand in NV/BV (vervallen) (art. 15.1.z WBR) Anti-ontgaansbepaling (art. 15 lid 4 WBR) Schriftelijke verklaring en onvoorziene omstandigheden (art. 15a WBR) Tijdelijke vrijstellingen overdrachtsbelasting 2024